Mis Ymwybyddiaeth Canser Plentyndod: Medi 2025

Realiti Canser Plentyndod

Mae canser fel arfer yn cael ei ystyried yn glefyd pobl hŷn - yn wir, mae mwyafrif yr achosion canser yng Nghymru yn digwydd mewn pobl 65 oed ac yn hŷn. Mae achosion o ganser mewn plant a phobl ifanc yn brin, diolch byth, ond maent yn parhau i gael effaith lethol ar yr unigolion a’u teuluoedd.

Yn ffodus, mae cyfraddau goroesi ar gyfer canserau plant yn tueddu i fod yn uchel, a’r data diweddaraf yn dangos bod tua 84% o blant yn goroesi o leiaf 5 mlynedd ar ôl eu diagnosis. Yn unol â hynny, mae plant yn cyfrif am 0.3% yn unig o farwolaethau canser yn y Deyrnas Unedig bob blwyddyn. Fodd bynnag, ni waeth pa mor galonogol yw’r niferoedd, mae llawer o deuluoedd yn wynebu torcalon colli plentyn i ganser o hyd. Mae angen gwneud mwy o hyd i atal bywydau ifanc rhag cael eu torri’n fyr.

Astudiaeth Newydd ar Diwmorau’r Ymennydd

Mae Ymchwil Canser Cymru yn falch o fod yn ariannu astudiaeth newydd ar diwmorau’r ymennydd mewn plant, a’i nod yn y tymor hir yw gwella ein dealltwriaeth a chaniatáu gofal mwy cywir a phersonoledig. 

Mae tiwmorau’r ymennydd yn cyfrif am fwy na chwarter canserau plentyndod ac yn un o brif achosion marwolaethau o ganser mewn plant, gan felly gynrychioli maes allweddol ar gyfer ymchwil.

Ar hyn o bryd, mae llawer o blant sy’n cael diagnosis â math o diwmor yr ymennydd o’r enw glioma gradd isel (LGG) yn gallu cael eu trin yn llwyddiannus â llawdriniaeth i dynnu eu tiwmor.

Fodd bynnag, mae cyfran sylweddol o gleifion yn ailwaelu, lle mae’r tiwmor yn dod yn ôl ac yn gallu achosi problemau gwanychol, yn cynnwys nam ar y golwg, problemau â’r hormonau ac epilepsi. Yn aml, ni all profion presennol adnabod pa gleifion fydd yn dioddef ailwaelu a pha rai fydd yn ‘gwella’, felly mae angen gwirioneddol am brofion gwell.

Technoleg Delweddu Manwl

Yn y prosiect a ariennir gan Ymchwil Canser Cymru, dan arweiniad Dr Madeleine Adams o Ysbyty Arch Noa i Blant Cymru, bydd sganiwr MRI o’r radd flaenaf yn cael ei ddefnyddio i gynhyrchu delweddau o LGG yn fanylach nag a fu’n bosibl o’r blaen. 

Mae’r sganiwr yng Nghanolfan Ymchwil Delweddu’r Ymennydd Prifysgol Caerdydd (CUBRIC) yn un o blith nifer fach yn unig o sganwyr yn y byd, ac yn gallu cynhyrchu datrysiad digynsail.

Y gobaith yw y bydd y delweddau hynod fanwl hyn yn galluogi clinigwyr i wahaniaethu pa gleifion sy’n debygol o ailwaelu, er mwyn gallu teilwra’u triniaeth a’u triniaeth ddilynol yn unol â hynny.

I’r cleifion hynny sy’n annhebygol o ailwaelu, byddai hyn yn golygu osgoi sganiau diangen a sgil effeithiau posibl y rhain, tra bod y rheiny sy’n debygol o ailwaelu yn gallu cael eu monitro’n agosach i ganiatáu ymyrraeth cyn gynted â phosibl.

Yn yr astudiaeth hon, bydd y tîm yn asesu dichonoldeb ac ymarferoldeb cynnal y sganiau MRI manwl hyn ar blant â LGG. Os gwelir bod hyn yn opsiwn diogel a realistig, bydd astudiaeth fwy yn cael ei chynnal wedyn i bennu pa mor gywir yw’r fethodoleg hon ar gyfer rhagweld achosion o ailwaelu.

Pwysigrwydd Ymchwil

Mae ymchwil wedi helpu creu effaith gadarnhaol ar gyfer llawer o fathau o ganser, ac nid yw canserau plant yn wahanol. Mae mwy o blant nag erioed yn goroesi canser ac yn mynd ymlaen i fyw bywydau llawn a hapus, diolch i ddatblygiadau mewn triniaeth a gofal dros y degawdau diwethaf. 

Mae mwy y gallwn ei wneud o hyd, a bydd Ymchwil Canser Cymru yn parhau i gefnogi ymchwil o ansawdd uchel i gyflawni mwy o welliannau ar gyfer cleifion ifanc.

Mae prosiectau ymchwil fel un Dr Adams, sy’n manteisio ar y dechnoleg flaengar yn CUBRIC, yn amlygu pa mor gyffrous ac arloesol y gall ymchwil canser yng Nghymru fod gyda’r gefnogaeth gywir. Trwy ariannu a meithrin yr ymchwil orau ledled Cymru, gallwn greu effaith wirioneddol ar gyfer cleifion canser yfory, ni waeth beth yw eu hoedran.