Pam mae ariannu ymchwil lleol mor bwysig
Dengys tystiolaeth bod cynnal ymchwil yn lleol yn arwain at welliannau i gleifion lleol, gan helpu i ledaenu manteision ymchwil yn gyflymach ac yn ehangach
Mae ymchwil wedi cyflawni gwelliannau enfawr i driniaeth a gofal canser dros y degawdau diwethaf - mae mwy o gleifion nag erioed wedi goroesi am 10 mlynedd neu fwy yn dilyn eu diagnosis ac mae triniaethau mwy newydd wedi helpu i leihau sgil-effeithiau ac felly gwella ansawdd bywyd cleifion. Fodd bynnag, mae digon o waith i'w wneud o hyd, yn enwedig ar gyfer rhai mathau o ganser y mae gwella canlyniadau wedi profi'n ystyfnig ar eu cyfer, fel tiwmorau'r ymennydd.
Gallai doethineb confensiynol awgrymu y byddai canolbwyntio ymdrechion ymchwil i un neu ddwy ganolfan fawr, gan ddod ag arbenigwyr ynghyd o dan yr un to, yn helpu i gyflymu enillion i gleifion. Fodd bynnag, mae tystiolaeth yn dangos bod cynnal ymchwil yn lleol yn arwain at welliannau i gleifion lleol, gan helpu i ledaenu manteision ymchwil yn gyflymach ac yn ehangach.
Gall gweithgaredd ymchwil mewn lleoliad clinigol fod ar sawl ffurf, gyda recriwtio cleifion ar gyfer treialon clinigol efallai y rhai mwyaf cyffredin a gweladwy o'r rhain, ynghyd â chasglu samplau meinwe a hylif gan gleifion i'w defnyddio mewn labordai.
Mae astudiaethau wedi dangos po fwyaf o weithgarwch ymchwil y mae ysbyty neu fwrdd iechyd yn ei gynnal, y gorau yw'r canlyniadau i bob claf, nid dim ond y rhai sy'n cymryd rhan yn yr ymchwil. Gya canser, gallai hyd yn oed gwelliant cymedrol achub cannoedd o fywydau bob blwyddyn ledled Cymru, felly mae gan gefnogi gweithgarwch ymchwil i ddarparu buddion i gleifion y potensial i fod yn hynod o effeithiol.
Mae sawl rheswm pam fod cynyddu gweithgarwch ymchwil yn cael cymaint o effaith ar ganlyniadau'r boblogaeth cleifion ehangach, gan gynnwys y rhai nad ydynt yn ymwneud yn uniongyrchol.
Prif fuddiolwyr ymchwil yw'r cyfranogwyr eu hunain. Er enghraifft, mae treialon clinigol yn cynnig mynediad at driniaethau neu ddulliau newydd sy'n anelu at wella arferion triniaeth gyfredol. Yn y modd hwn, gall cleifion gael gwell triniaeth nag y byddent fel arfer yn ei dderbyn neu, yn achos cleifion y mae opsiynau therapi eraill wedi ymlâdd ar eu cyfer, gobaith newydd o driniaeth lwyddiannus. Ni fyddai mynediad at arloesiadau o'r fath yn bosibl y tu allan i dreial clinigol, felly mae sicrhau bod ysbytai lleol yn barod ac yn gallu recriwtio cleifion i dreialon clinigol yn hanfodol i rannu'r manteision posibl gyda phobl leol.
I glinigwyr, mae ymwneud ag ymchwil yn arwain at ddysgu a datblygu syniadau ac arloesiadau newydd. Drwy gymryd rhan mewn astudiaethau ymchwil a digwyddiadau sy'n canolbwyntio ar ymchwil (megis cynadleddau rhyngwladol), gall clinigwyr ddysgu am y gwaith arloesol sy'n digwydd a sut y gall lywio eu hymarfer clinigol eu hunain. Po fwyaf o staff mewn ysbyty sy'n cymryd rhan mewn ymchwil, y mwyaf o ddysgu a datblygiad personol y gallant eu cyflwyno i'w hadrannau a'u rhannu â'u cydweithwyr, gan helpu i wella a moderneiddio ymarfer clinigol.
Un rhwystr posibl i ymchwil ar lefel leol yw pwysau ar amser staff. Mae gwasanaethau'r GIG yn wynebu straen enfawr ac nid yw'r ôl-groniad o gleifion ar restrau aros wedi gwella o effaith waethygu pandemig Covid-19. O dan yr amodau hyn, gall dod o hyd i'r amser i gymryd rhan mewn gweithgareddau ymchwil fod yn anodd iawn i staff gofal iechyd. Fodd bynnag, gyda'r gefnogaeth a'r cyllid cywir i adeiladu tîm, mae cyfle o hyd i greu amgylchedd ymchwil ffyniannus.
Cafwyd enghraifft wych o hyn yn ddiweddar yn Ysbyty Bronglais yn Aberystwyth, un o'r ysbytai lleiaf yng Nghymru. Diolch i gefnogaeth ariannol a sefydliadol a oedd yn caniatáu amser i aelodau staff warchod i ffwrdd o'u dyletswyddau clinigol, gellid cynyddu gweithgarwch ymchwil yn sylweddol - mewn gwirionedd, cynyddodd nifer y cleifion a recriwtiwyd i dreialon clinigol o Ysbyty Bronglais dros 10 gwaith o fewn blwyddyn.
Yn aml mae'n ymddangos bod ymchwil a threialon clinigol yn ôl-ystyriaeth o fewn y GIG yng Nghymru ond, fel mae'r gwaith yn Ysbyty Bronglais yn dangos, gellir cymryd camau enfawr gyda'r gefnogaeth gywir. Os yw mwy o bobl am fwynhau manteision ymchwil canser, bydd sicrhau bod staff y GIG yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi i gynnal ymchwil yn hanfodol.
Mae ymchwil yn aml yn cael ei sbarduno gan gydweithio rhwng gwasanaethau iechyd ac academyddion, y mae eu setiau sgiliau a'u mewnbynnau gwahanol o fudd i'w gilydd. Gall prifysgolion a sefydliadau academaidd eraill gynnal yr astudiaethau sylfaenol sy'n arwain at dreialon clinigol a ffyrdd newydd o weithio. Fodd bynnag, yn y flwyddyn ariannol 2021/2022, derbyniodd prifysgolion yn yr Alban 3.6 gwaith yn fwy o gyllid grant ymchwil na'r rhai yng Nghymru. Fel sy'n digwydd yn rhy aml o lawer, mae Cymru ar ei cholled.
Mae cyfle clir i gyflawni gwelliannau sylweddol i gleifion canser yng Nghymru trwy gynyddu gweithgareddau ymchwil ledled y wlad, gan sicrhau bod y datblygiadau arloesol a'r arferion diweddaraf ar gael mor eang a chyn gynted â phosibl.
Mae Ymchwil Canser Cymru yn bodoli i gefnogi a hyrwyddo'r ymchwil orau yma yng Nghymru, i sicrhau nad yw cleifion canser Cymru yn colli allan. Gallwch ein helpu gyda'n cenhadaeth drwy gyfrannu, codi arian neu ein cefnogi ym mha bynnag ffordd y gallwch.